Na temat rzezi wołyńskiej wydano wiele książek w formie zbiorów opowiadań i relacji świadków, film to pierwsza próba zmierzenia się z tym problemem.
Przy okazji realizacji programu profilaktyki prozdrowotnej w naszej szkole, miałam okazję obejrzeć, wraz 90-osobową grupą naszych uczniów, najnowszy film Wojtka Smarzowskiego pt. „Wołyń” zrealizowany na podstawie zbioru opowiadań Stanisława Srokowskiego pt. „Nienawiść”. Choć wiele opinii słyszałam o nim wcześniej i byłam przygotowana na emocjonalny rollercoaster, utrzymujący widza przez cały seans w napięciu, to przyznać muszę, że do końca tego dnia nie byłam już w stanie myśleć, rozmawiać i zajmować się czymkolwiek innym. W tym dniu wstąpiłam tylko do księgarni i zakupiłam książkę Srokowskiego.
Przez 70 lat nikt nie podjął tematu niezwykle bolesnego, trudnego i zarazem przemilczanego, rzezi wołyńskiej. W 1943 roku na Wołyniu zginęło kilkadziesiąt tysięcy Polaków, szacuje się, że około 60 tysięcy. Liczba ta wzrasta, jeśli wliczymy do niej zamordowanych w pozostałych województwach kresowych. Film pokazuje czyste bestialstwo, czerpanie przez morderców przyjemności z zabijania. Oglądanie tego jest bardzo trudnym doświadczeniem. Były też momenty, że musiałam zamknąć oczy. Dawno nie widziałem tak wielu rzeczy strasznych, trudnych i bolesnych. Co więcej, nie byłam ich do końca świadoma. W czasach, gdy ja chodziłam do szkoły średniej, lekcje historii wyglądały inaczej. Nauczyciele nie mogli uczyć prawdziwej historii Polski. Prawdy dowiadywaliśmy się sami (najczęściej w domu) i nie wolno było o tym dyskutować głośno (…zbyt głośno).
Warto też wiedzieć, że jest to PIERWSZY NA ŚWIECIE film fabularny biorący się uczciwie za temat ludobójstwa ukraińskiego a jednocześnie jest wyraźnie wymierzony w postawy nacjonalistyczne i przez to tak bardzo potrzebny. Nie brakuje dziś bowiem ludzi, którzy próbują na nowo wzniecać demony nacjonalizmu. Film pokazuje i przypomina do czego może to prowadzić.
Muszę stwierdzić, że reżyser uczciwie i rzetelnie pokazał również postawy ludzi innych narodowości, jednocześnie nie zacierając i rozmywając odpowiedzialności. Obok ukraińskich barbarzyńców i oprawców zobaczymy w tym filmie „dobrych Ukraińców”, jak również sprawy i sceny, za które my Polacy powinniśmy się wstydzić.
Wielkie kino. Wybitny film. A przede wszystkim prawdziwy. Wzruszający. Oddaje hołd bestialsko zamordowanym, niewinnym ludziom, ukazuje również mniej znaną historię naszego kraju, niezwykle bolesną i trudną do przyswojenia. To trzeba zobaczyć, polecam!
Na koniec krótkie streszczenie:
Akcja filmu „Wołyń” rozpoczyna się wiosną 1939 roku w małej wiosce zamieszkałej przez Ukraińców, Polaków i Żydów. To historia miłości w nieludzkich czasach. Zosia Głowacka ma 17 lat i jest zakochana w swoim rówieśniku, Ukraińcu Petrze. Ojciec postanawia jednak wydać ją za bogatego polskiego gospodarza Macieja Skibę, wdowca z dwójką dzieci. Wkrótce wybucha wojna i dotychczasowe życie wioski odmienia najpierw okupacja sowiecka, a później niemiecki atak na ZSRR. Zosia staje się świadkiem, a następnie uczestniczką tragicznych wydarzeń wywołanych wzrastającą falą ukraińskiego nacjonalizmu. Kulminacja ataków nadchodzi latem 1943 roku. Pośród morza nienawiści Zosia próbuje ocalić siebie i swoje dzieci.
Poniżej poruszający wiersz nieznanego autora, który znalazłam w sieci:
Nie było zbrodni większych od OUN – UPA.
Filozofię okrucieństw brano z prac Doncowa.
Owe szatańskie nauki przyjęto bez słowa.
Nienawiścią, podstępem goszczono Polaków,
A nawet swoich, rozumnych rodaków.
Rozbierano do naga, wiązano kolczastym drutem
I bito do skonania żelazem kutym.
Jeszcze żyjącym gwóźdź wbijano w głowę,
Odcięto piłą ręce, krocze i nogę.
Bratu kazano zabić brata, mężowi dzieci, żonę;
Takie były metody tortur, przez UPA wprowadzone.
Ukraince, co konającemu dała kubek wody
Nie dane było cieszyć się z swej pięknej urody.
Dwudziestu ją gwałciło, twarz pocięto żyletką;
Dziecko. Modliło się do Boga o śmierć – i to prędką.
Palono ludzi żywcem, wydłubywano im oczy
I patrzono czy ślepy drzwi znajdzie, z płomieni wyskoczy;
Takiego zwyrodnialcy jakby w drodze łaski
Witali gromkim: hura ! były i oklaski.
Potem popalone ciało posypywali solą
Szydząc, że pono Polaków rany nie bolą.
I oto ta grupa super – zbrodniarzy
Wraca na Ukrainę i o władzy marzy.
Swe zbrodnie ubiera w szaty narodowe
Zarażając kłamstwem społeczeństwo zdrowe:
Wspaniałych ludzi Wielkiej Ukrainy,
Których my Polacy po prostu – lubimy.
Warto również zapoznać się z książkami o podobnej tematyce:
Stanisław Srokowski „Nienawiść”
Stanisław Srokowski „Strach. Opowiadania kresowe”
Stanisław Srokowski „Ślepcy idą do nieba”
Stanisław Srokowski „Spisek barbarzyńców”
Stanisław Srokowski „Ukraiński kochanek”
Stanisław Srokowski „Zdrada”
Grzegorz Motyka „Wołyń’ 43”
Aleksander Ławski „Rzeź wołyńska”
Marek Koprowski „Wołyń. Mówią świadkowie ludobójstwa”
